Όταν αυτή η προσπάθεια παραμείνει άκαρπη για ένα διάστημα 12 μηνών, τότε θεωρείται -σύμφωνα με τις οδηγίες των διεθνών οργανισμών – ότι το ζευγάρι αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας.
Είναι γεγονός οι περισσότερες περιπτώσεις υπογονιμότητας σε άνδρες και γυναίκες σχετίζονται με τις ορμόνες που εκκρίνει το σώμα μας. Για το λόγο αυτό σημαντική θέση στη διάγνωση και θεραπεία των διαταραχών αυτών της αναπαραγωγής έχει ο ενδοκρινολόγος.
Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα στη φάση αυτή είναι να αναγνωρίσουμε ότι και τα δύο μέλη ενός υπογόνιμου ζευγαριού πρέπει να αξιολογούνται για τυχόν αναπαραγωγική δυσλειτουργία.
Η αξιολόγηση της υπογονιμότητας διεξάγεται στο ιατρείο κατά τρόπο συστηματικό με αρχική έμφαση στις λιγότερο επεμβατικές μεθόδους για την ανίχνευση των πιο κοινών αιτιών υπογονιμότητας.
Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ γίνεται λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία του ζευγαριού, την εργασία τους, την διάρκεια υπογονιμότητας την φαρμακευτική αγωγή που τυχόν λαμβάνουν , τις τυχόν ασθένειες που παρουσιάζουν και φυσικά την κλινική εξέταση
Υπογονιμότητα στον άνδρα
Περίπου το 15% των ζευγαριών αντιμετωπίζουν δυσκολίες να συλλάβουν και περίπου στο 30% αυτών των ζευγαριών αντιμετωπίζει μόνο ο άνδρας κάποια αναπαραγωγική δυσλειτουργία. Σε ένα άλλο 20% των υπογόνιμων ζευγαριών αντιμετωπίζουν και οι δύο σύντροφοι κάποια αναπαραγωγική δυσλειτουργία, ανεβάζοντας το ποσοστό της ανδρικής υπογονιμότητας στο 50%.
Το πρώτο που ελέγχεται στον άνδρα, όταν διαπιστωθεί υπογονιμότητα, είναι τα χαρακτηριστικά του σπέρματος.
Για να διερευνηθούν τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του σπέρματος με το λεγόμενο σπερμοδιάγραμμα, ο ασθενής πραγματοποιεί συλλογή σπέρματος μετά από αποχή από σεξουαλική επαφή για τουλάχιστον τρεις ημέρες.
Με το σπερμοδιάγραμμα αναλύεται ο αριθμός, η ποιότητα, η μορφή και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.
Τα παθολογικά ευρήματα σε αυτή την περίπτωση μπορεί να περιλαμβάνουν το ασθενές σπέρμα (ασθενοσπερμία – ελαττωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων), το σπέρμα με χαμηλή κινητικότητα ή υψηλή γλοιότητα, τη μορφολογική εκτροπή των σπερματοζωαρίων ή τον κατακερματισμό του DNA των σπερματοζωαρίων.
Η ενδοκρινολόγος θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τους μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από οποιαδήποτε ανωμαλία, και να την αντιμετωπίσετε με ειδικές παρεμβάσεις.
Σημαντικός για τη διερεύνηση της υπογονιμότητας είναι και ο προσδιορισμός των ορμονών που επηρεάζουν συνολικά τη γονιμότητα ή ειδικότερα το σπέρμα ώστε να εντοπιστούν παθήσεις στις οποίες διαταράσσεται η παραγωγή και απελευθέρωση ορμονών σημαντικών για τη δημιουργία του σπέρματος και την ανδρική σεξουαλική υγεία.
Η έκκριση των ανδρικών ορμονών από τους όρχεις ή τα επινεφρίδια, οι διαταραχές του μεταβολισμού των ανδρικών ορμονών στο ήπαρ, η ανισορροπία μεταξύ ανδρικών και γυναικείων ορμονών, οι διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα και οι διαταραχές της λειτουργίας των κέντρων ρύθμισης της αναπαραγωγής στην υπόφυση ή τον υποθάλαμο είναι μερικά από τα σημεία που ελέγχονται με τις ορμονολογικές εξετάσεις.
Ακόμη, θα εξετασθούν αν τυχον μεταβολικές διαταραχές, όπως είναι η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία και η αντίσταση στην ινσουλίνη καθώς συχνά με αυτές συνυπάρχουν συμπτώματα στυτικής δυσλειτουργίας ή άλλων αγγειακών βλαβών, που μπορούν να οδηγήσουν στην υπογονιμότητα αλλά και μπορούν να αντιμετωπιστούν, ακολουθώντας τις κατάλληλες συμβουλές.
Οι ανατομικές ανωμαλίες του ανδρικού γεννητικού συστήματος μπορεί επίσης να αποτελέσουν επίσης αιτία υπογονιμότητας στους άνδρες, ιδίως αν υπάρχει κιρσοκήλη, απόφραξη των σπερματικών σωληναρίων ή όγκοι των όρχεων.
Αν κάτι τέτοιο διαγνωστεί κατά τη φυσική εξέταση, ακολουθεί η συνεργασία με ειδικό ουρολόγο/ανδρολόγο, αφού πρώτα αποκατασταθούν τυχόν συνυπάρχουσες ενδοκρινολογικές διαταραχές.
Υπογονιμότητα στη γυναίκα
Μεγάλη σημασία στη διερεύνηση των διαταραχών γονιμότητας στη γυναίκα έχει η λήψη ενός πλήρους ατομικού ιστορικού από την ενδοκρινολόγο σχετικά με την έμμηνο ρύση και την ωορρηξία, το οποίο θα περιλαμβάνει ερωτήσεις για:
- Τυχόν ιστορικό αμηνόρροιας ή ολιγομηνόρροιας
- Τη διάρκεια της υπογονιμότητας
- Το ιστορικό της εμμήνου ρύσεως (ηλικία εμμηναρχής, εύρος και χαρακτηριστικά κύκλου και τα χαρακτηριστικά, σοβαρότητα της δυσμηνόρροιας)
- Την έκβαση τυχόν προγενέστερης εγκυμοσύνης /συναφών επιπλοκών
- Προηγούμενες μεθόδους αντισύλληψης
- Τη συχνότητα της συνουσίας
- Τυχόν παρελθοντικές χειρουργικές επεμβάσεις, νοσηλείες, σοβαρές ασθένειες ή τραυματισμούς, πυελικές φλεγμονές, έκθεση σε σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα
- Θυρεοειδοπάθειες , γαλακτόρροια, υπερτρίχωση
- Πυελικό ή κοιλιακό άλγος και δυσπαρευνία
- Οικογενειακό ιστορικό γενετικών ανωμαλιών, αναπτυξιακής καθυστέρησης, εμμηνόπαυσης ή αναπαραγωγικών προβλημάτων
- Κάπνισμα, αλκοόλ ή λήψη ναρκωτικών ουσιών
Κλινικά, θα εκτιμηθεί και θα αξιολογήσει το σωματικό βάρος, ο δείκτη μάζας σώματος (BMI), η αρτηριακή πίεση και οι σφύξεις καθώς και την παρουσία συμπτωμάτων περίσσειας ανδρογόνων αλλά και διόγκωσης ή ευαισθησίας του θυρεοειδούς αδένα.
Υπογονιμότητα, ωορρηξία και ορμονικές διαταραχές
Οι διαταραχές της ωορρηξίας εντοπίζονται σε περίπου 15% όλων των υπογόνιμων ζευγαριών και αντιπροσωπεύουν έως και το 40% των λόγων υπογονιμότητας στις γυναίκες.
Οι πιο κοινές κλινικές διαταραχές που προκαλούν προβλήματα στην ωορρηξία περιλαμβάνουν το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), την παχυσαρκία, την ταχεία απώλεια ή αύξηση βάρους, την έντονη άσκηση, τη δυσλειτουργία του θυρεοειδούς και την υπερπρολακτιναιμία.
Η βασική διαταραχή που σχετίζεται με απουσία της ωορρηξίας και είναι πολύ συχνή στο γενικό πληθυσμό είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, το οποίο οφείλεται στην υπερέκκριση ανδρογόνων κυρίως από τις ωοθήκες και σχετίζεται με αντίσταση στην ινσουλίνη, προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη σε μικρή ηλικία, διαταραχές περιόδου και ανωορρηξία.
Σπανιότερες αιτίες υπογονιμότητας που σχετίζονται με την έκκριση ορμονών είναι η συγγενής επινεφριδιακή υπερπλασία καθώς και άλλες διαταραχές που σχετίζονται με την υπερέκκριση ανδρικών ορμονών, όπως η τεστοστερόνη και η ανδροστενεδιόνη ενώ ειδικό βάρος τοποθετείται κάθε φορά στη διερεύνηση και αντιμετώπιση της παρουσίας αυξημένης έκκρισης προλακτίνης από την υπόφυση του εγκεφάλου. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η ορμονική διάγνωση καθοδηγεί τη θεραπεία και μπορεί να επιτύχει τεκνοποίηση χωρίς τη χρήση τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Ενδοκρινολογικά διερευνώνται επίσης σε κάθε ασθενή μας διαταραχές που επιτρέπουν μεν την ωορρηξία, αλλά δεν επιτρέπουν στο ωάριο να γονιμοποιηθεί ή, ακόμη κι αν γονιμοποιηθεί, να εμφυτευθεί στο ενδομήτριο αλλά και περιπτώσεις γυναικών που έχουν βιώσει αποβολή της κύησης.
Σε αυτές περιλαμβάνονται οι ασθένειες του θυρεοειδούς – εδώ σημαντικό ρόλο μπορεί να παίζουν τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα- και οι παθήσεις που χαρακτηρίζονται από την παρουσία περίσσειας ανδρικών ορμονών.
Ειδική κατηγορία αυτών των παθήσεων αποτελούν κάποιες διαταραχές που δεν επιτρέπουν τη φυσιολογική έκκριση της ορμόνης προγεστερόνης κατά τη δεύτερη – εκκριτική φάση του κύκλου (μετά την ωορρηξία).
Εκτός από τις ορμονικές – ενδοκρινολογικές παθήσεις, σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν και ανατομικές-χειρουργικές ανωμαλίες του γεννητικού συστήματος. Για το λόγο αυτό ταυτόχρονα με την ενδοκρινολογική διερεύνηση, πραγματοποιείται και γυναικολογική εξέταση για τον αποκλεισμό ενδομητρίωσης και ανατομικών διαταραχών στην περιοχή. Σημαντική είναι και η διερεύνηση τυχόν ανδρικής υπογονιμότητας από τον ενδοκρινολόγο και αν κριθεί απαραίτητο από εξειδικευμένο ανδρολόγο / ουρολόγο.
Ακολουθώντας τις οδηγίες των διεθνών επιστημονικών οργανισμών αναπαραγωγής, εμμηνόπαυσης και ενδοκρινολογίας (The Endocrine Society, American Association of Clinical Endocrinologists, American Society for Reproductive Medicine, Androgen Excess and PCOS Society, European Menopause and Andropause Society) προσεγγίζουμε τον κάθε ασθενή και στοχεύουμε κάθε φορά στην επίτευξη ακριβούς διάγνωσης για το πρόβλημα.
Για περισσότερες πληροφορίες ή ραντεβού επικοινωνήστε μαζί μας τηλεφωνικά στο 2310 – 443672 ή ηλεκτρονικά στο mariabougoulia@hotmail.com
