Αυτά που δεν μπορούν ν’ αναγνωρίσουν, τους επιτίθενται.

  Έτσι το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι υπεύθυνο για την προστασία από εποχιακές αρρώστιες, όπως τη γρίπη, τις ιογενείς λοιμώξεις, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, τον covid -19 αλλά και προβλήματα υγείας, όπως η αρθρίτιδα, οι αλλεργίες, η μη φυσιολογική ανάπτυξη των κυττάρων, τα αυτοάνοσα νοσήματα  και ο καρκίνος

Τα έντονα συναισθήματα σε αυτή την περίοδο της αβεβαιότητας, όπως το αυξημένο στρες, η ανησυχία, η λύπη, ο φόβος και η απογοήτευση είναι φυσιολογικές και ανθρώπινες αντιδράσεις.

«Όσο περισσότερο επικεντρωνόμαστε σε καταστάσεις τις οποίες δεν μπορούμε να ελέγξουμε, τόσο περισσότερο στρες και άγχος αισθανόμαστε», αναφέρει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία (ΕΠΕ), δίνοντας οδηγίες αυτοφροντίδας και διαχείρισης του στρες κατά τη διάρκεια της κρίσης από τη νόσο Covid-19.

 Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από 3 βασικές κυτταρικές  ομάδες  άμυνας.

Τα ουδετερόφιλα και μακροφάγα, τα οποία «καταπίνουν» και σκοτώνουν τα βακτήρια,  τα Τ-κύτταρα, τα οποία σκοτώνουν κάθε κύτταρο που μολύνεται από έναν ιό ή γίνεται καρκινογόνο και  τα Β-κύτταρα, τα οποία βοηθούν τον οργανισμό να παράγει αντισώματα για να εμποδίσει την εισβολή των ιών μέσα στα κύτταρα.

 Τα ειδικά αντισώματα και τα ειδικά ευαισθητοποιημένα λεμφοκύτταρα έχουν σημαντικό ρόλο στην ανοσολογική μνήμη, στην οποία οφείλεται η ανοσία που αναπτύσσει ο οργανισμός έναντι ορισμένων παθογόνων μικροοργανισμών μετά τη λοίμωξη.

Η παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων (ουδετερόφιλα) γίνεται από το μυελό των οστών και από τα λεμφικά όργανα που εντοπίζονται στους λεμφαδένες, το σπλήνα, τον θύμο, τις αμυγδαλές, τους λεμφικούς σχηματισμούς του εντέρου και άλλων περιοχών.

Εκτός όμως από τα κινητά λευκά αιμοσφαίρια που κατευθύνονται μέσω του αίματος προς το λοιμογόνο και τον ιστό που φλεγμαίνει, υπάρχουν σε διάφορους ιστούς καθηλωμένα ιστικά μακροφάγα που αρχίζουν άμεσα την καθαρτική τους αποστολή, όταν ο ιστός υποστεί κάποια βλάβη.Χημικές ουσίες που απελευθερώνονται έχουν ειδικές δράσεις. Επί παραδείγματι, η ισταμίνη και η βραδυκινίνη περιχαρακώνουν την περιοχή της φλεγμονής. Τα πυρετογόνα, έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα τη ρύθμιση της κεντρικής θερμοκρασίας σε υψηλότερα επίπεδα από τον υποθάλαμο και την εμφάνιση πυρετού στα λοιμώδη νοσήματα.

Οι κυτοκίνες (π.χ. οι ιντερλευκίνες, η ιντερφερόνη α, παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF)), συντελούν στη ρύθμιση ανοσιακών, αποτοξινωτικών και αιμοποιητικών διεργασιών. Σήμερα με την πανδημία από τον covid-19 δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην έκκριση ιντερλευκινών και ειδικά της ιντερλευκίνης 6  σε άτομα που έχουν προσβληθεί από την νόσο. Ορισμένες ουσίες, που παράγονται σε κυτταρικό επίπεδο εξουδετερώνουν άχρηστες ουσίες του μεταβολισμού και τοξίνες.Η σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού έχει ζωτική σημασία και στην επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης.Με την πάροδο της ηλικίας το σύστημα αυτό αποδυναμώνεται  και για τον λόγο αυτό τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι περισσότερο ευπαθή σε διαφόρων τύπων λοιμώξεις και ανάδειξη αυτοάνοσων νοσημάτων.

Όταν τελειώνει η αναπαραγωγική ηλικία, ο οργανισμός παράγει σταδιακά  λιγότερα Τ-κύτταρα, τα αντισώματα που παράγει δεν είναι τόσο ισχυρά και τα ουδετερόφιλα είναι λιγότερο ικανά να εξολοθρεύουν τα βακτήρια.Είναι τεκμηριωμένο ότι συνθήκες έντονου ψυχολογικού στρες συμβάλουν στην εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων. Συχνά, αυτό οδηγεί όσους πάσχουν από κάποια αυτοάνοση διαταραχή, στο συμπέρασμα ότι το στρες είναι το κύριο αίτιο εκδήλωσης αυτής της κατηγορίας νοσημάτων. Η νόσος  Hashimoto (αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα),η ελκώδης κολίτιδα – Νόσος του Crohn,  η σκλήρυνση κατά πλάκας όπως και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, είναι ένδειξη για την ύπαρξη υποκείμενων μεταβολικών διαταραχών, όπως η έλλειψη βιταμίνης D3, η αντίσταση στην ινσουλίνη, το μεταβολικό και το ψυχογενές στρες, διαταραχή του μικροβιώματος(εντερικής χλωρίδας) τα οποία είναι επιβαρυντικοί παράγοντες και συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο COVID-19.

Λόγω των παραγόντων κινδύνου που συνδέονται είτε με την ίδια τη νόσο, με τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού, την ανοσοκαταστολή λόγω φαρμακευτικής θεραπείας και των υποκείμενων μεταβολικών διαταραχών που συνοδεύουν τα αυτοάνοσα νοσήματα συστήνεται η:

Αυστηρή τήρηση των μέτρων περιορισμού της μετάδοσης του ιού

Διατήρηση της καλύτερης δυνατής κατάστασης υγείας.

Είναι πρωταρχικής σημασίας αυτή την περίοδο, για όσους έχουν κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, η διατήρηση της καλύτερης δυνατής μεταβολικής κατάστασης.

Η μεταβολική κατάσταση του οργανισμού συνδέεται άμεσα με τους μηχανισμούς προστασίας από τον κορωνοϊό και την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ένας υγιής οργανισμός, χωρίς ελλείψεις είναι σε θέση να διαχειριστεί καλύτερα έναν λοιμογόνο παράγοντα και να ανακάμψει ταχύτερα μετά από νόσο ή έκθεση σε συνθήκες στρες.  Το άγχος και το στρες είναι παράγοντες που πυροδοτούν μια σειρά αντιδράσεων σε έναν οργανισμό.

Τι είναι όμως το Στρες;
Στρες είναι η ορμονική απάντηση του οργανισμού σε μια δυσκολία ή απειλή. Ας διευκρινίσουμε όμως την διαφορά μεταξύ στρες και άγχους.

Διαφορά άγχους και στρες

Η διαφορά του άγχους από το στρες,  βρίσκεται στο γεγονός ότι το άγχος αποτελεί εσωτερικό συναίσθημα σε αντίθεση με τους εξωτερικούς ψυχο-πιεστικούς παράγοντες που αποτελούν το στρες (όπως μία απώλεια, ένα φυσικό φαινόμενο, μια πανδημία,  οι συνθήκες εργασίας κλπ). Το στρες είναι σε μία κατάσταση που έρχεται ο οργανισμός μας εξαιτίας της "διατάραξης της ησυχίας μας".

Ενώ το άγχος, είναι ένας φόβος που αποκτούμε εξαιτίας μιας κατάστασης, επειδή δεν ξέρουμε τι θα επακολουθήσει και τι συνέπειες θα έχει για εμάς, ο φόβος για το άγνωστο. Παράδειγμα έχω άγχος για την κατάσταση που δημιουργεί ο κορωναϊός δηλαδή φοβάμαι μην μου επιτεθεί και τις συνέπειες του ενώ έχω στρες είναι οι διάφορες επιδράσεις που έχει στον οργανισμό μας όταν ακούω τα ΜΜΕ με την συνεχή τους αναφορά στην πανδημία.

Η συνεχής πρόσληψη τρομακτικών πληροφοριών είναι δυνατό να οδηγήσει σε περισσότερο στρες.

Έτσι η απότομη αύξηση του στρες, καταστρέφει το ανοσοποιητικό  σύστημα και μας κάνει πολύ πιο επιρρεπείς σε ασθένειες;

Το μυστικό κρύβεται στην μεγαλύτερη παραγωγή κορτιζόλης από τον οργανισμό και συγκεκριμένα από τα επινεφρίδια , μια ορμόνη που έχει χαρακτηριστεί ως η “ορμόνη του στρες”.

 Η χρησιμότητα της κορτιζόλης

Η παραγωγή της κορτιζόλης έχει αγαθές προθέσεις: να δώσει ενέργεια στο σώμα όταν αυτό βρεθεί σε συνθήκες στρες (stress). Σκεφτείτε ότι βρισκόμαστε ξαφνικά μπροστά σε ένα κίνδυνο. Στη θέα αυτή, το σώμα  απελευθερώνει διάφορες ορμόνες για να ανταπεξέλθει στην κατάσταση. Ο εγκέφαλος ενεργοποιεί γρήγορα τα νεύρα που ξεκινούν από κέντρα ελέγχου του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτό προκαλεί απελευθέρωση νοραδρεναλίνης  και αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια. Αν η κατάσταση κριθεί ως αγχωτική, ενεργοποιείται ο υποθάλαμος (στη βάση του εγκεφάλου).
Ο υποθάλαμος στον εγκέφαλο είναι υπεύθυνος για την ανταπόκριση στο στρες. Όταν ενεργοποιείται μια αντίδραση στρες, στέλνει σήματα σε δύο άλλες δομές: την υπόφυση, και το μυελό των επινεφριδίων. Όλοι αναγνωρίζουμε την αρχική αίσθηση μουδιάσματος, την εφίδρωση, την αυξημένη εγρήγορση, τους γρήγορους παλμούς, την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και γενικά το αίσθημα φόβου που νιώθουμε, αμέσως μετά από το στρεσογόνο ερέθισμα.
Αυτές οι βραχυπρόθεσμες αποκρίσεις παράγονται από την  Fight ή την Flight απάντηση (μάχη ή φυγή)  μέσω του συμπαθητικού νευρικού συστήματος προκαλώντας αύξηση της αδρεναλίνης και μεταβολές στις κόρες των ματιών και στους χτύπους της καρδιάς (Sympathomedullary Pathway). Το μακροχρόνιο άγχος ρυθμίζεται από το σύστημα υποθάλαμος- υπόφυσης-επινεφρίδια (ΥΥΕ).
 Ο υποθάλαμος διεγείρει την υπόφυση. Η υπόφυση εκκρίνει την φλοιοτρόπο ορμόνη (ACTH).  Η ACTH διεγείρει τα επινεφρίδια για να παράγει κορτικοστεροειδή (γλυκοκορτικοειδή και αλατοκορτικοειδή)
 Η κορτιζόλη επιτρέπει στον οργανισμό να διατηρεί σταθερές παροχές σακχάρου στο αίμα
      Τα επαρκή και σταθερά επίπεδα σακχάρου στο αίμα βοηθούν το άτομο να αντιμετωπίσει τον παρατεταμένο στρες και βοηθά το σώμα να επιστρέψει στο φυσιολογικό
Ο φλοιός των επινεφριδίων απελευθερώνει την ορμόνη του στρες που ονομάζεται κορτιζόλη. Αυτό έχει πολλές λειτουργίες, όπως η απελευθέρωση αποθηκευμένης γλυκόζης από το ήπαρ και λιπαρών οξέων από τον λιπώδη ιστό(για ενέργεια)

Πώς κορτιζόλη αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα

Κατά τη διάρκεια περιόδων έντονου στρες, η αύξηση της κορτιζόλης στον οργανισμό βοηθάει στην μείωση της φλεγμονής και  ενεργοποιεί την φυσική ανοσία (την ικανότητα να παλέψει ο οργανισμός τα όποια προβλήματα άμεσα).

H κορτιζόλη όμως είναι χρήσιμη μόνο σε μικρές δόσεις. Όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε παρατεταμένο στρες, ο οργανισμός  χρειάζεται  τα λευκά αιμοσφαίρια και τα Τ-λεμφοκύτταρα , τα οποία  η κορτιζόλη εξακολουθεί να τα καταστέλλει, αποδυναμώνοντας έτσι το ανοσοποιητικό σας σύστημα με την πάροδο του χρόνου. Το σώμα μας, χρειάζεται αυτά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, τα οποία έχει καταστείλει η κορτιζόλη, προκειμένου να επιτεθεί στον ιό ή μικροβιο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση φλεγμονής ή ασθένειας σε περίπτωση που ο οργανισμός έρθει σε επαφή με κάποιο λοιμογόνο παράγοντα άλλα  θα χρειασθεί και  μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για την ανάρρωση.

Χαρακτηριστικά όμως η χαμηλή αυτοπεποίθηση και καταπιεσμένος θυμός(τοξικά συναισθηματα), δημιουργούν  ορμόνες που καταπιέζουν το ανοσοποιητικό. Αυτή η προσωπικότητα επηρεάζει την ικανότητα του οργανισμού να αντιστέκεται στις ασθένειες

Στρες και ασθένεια
 
Οι απαντήσεις στο άγχος έχουν επίδραση στο γαστρεντερικό  σύστημα. Το στομάχι µας δεν «χωνεύει» µόνο το φαγητό αλλά και φόβους, ανησυχίες, ενοχές και πάσης φύσεως άγχη. Γι' αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο, το στρες όταν σωματοποιείται, να χτυπάει το γαστρεντερικό σύστημα µε συµπτώµατα όπως ναυτία, έμετοι, δυσπεψία, καούρες και πόνο στο στομάχι. Επιπλέον, το στρες επιδεινώνει τα ήδη υπάρχοντα γαστρεντερικά προβλήματα.

Το κέντρο των συναισθημάτων στον εγκέφαλο επικοινωνεί άµεσα µε το στομάχι, αυξάνοντας τα γαστρικά υγρά και τα οξέα του στοµάχου σε υπερβολικό βαθμό, γεγονός που αποτελεί αιτία για πολλά προβλήματα όπως γαστροοισοφαγική παλινδρόµηση και έλκος. Η αδρεναλίνη που απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια αντίδρασης στο στρες μπορεί επίσης να προκαλέσει έλκη. Επίσης δημιουργεί καταστάσεις δυσάρεστες για το έντερο όπως το ευερέθιστο έντερο ή σπαστική κολίτιδα. Το στρες μπορεί επίσης να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση.
         Η υπέρταση (συνεχής αύξηση της αρτηριακής πίεσης για αρκετές εβδομάδες) αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για τη στεφανιαία καρδιακή νόσο. Ωστόσο, τα καρδιαγγειακά νοσήματα μπορούν να προκληθούν  από την κατανάλωση αυξημένου αλατιού, την κατανάλωση υπερβολικού καφέ ή αλκοόλ.
Το άγχος προκαλεί επίσης αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα, μέσω της δράσης της αδρεναλίνης και της νοραδρεναλίνης στην απελευθέρωση των ελεύθερων λιπαρών οξέων. Αυτό παράγει μια συσσώρευση σωματιδίων χοληστερόλης, οδηγώντας σε θρόμβους στο αίμα και στα τοιχώματα των αρτηριών και απόφραξη των αρτηριών.
Με τη σειρά του, ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός σχετίζεται με την ταχύτερη συσσώρευση χοληστερόλης στα τοιχώματα  των αρτηριών. Η υψηλή αρτηριακή πίεση έχει ως αποτέλεσμα μικρές αλλοιώσεις στα τοιχώματα της αρτηρίας και η χοληστερόλη τείνει να παγιδευτεί σε αυτές τις αλλοιώσεις.

Η κορτιζόλη επίσης εμποδίζει την δράση  της βιταμίνης D η οποία είναι μια στεροειδής ορμόνη, όπως και  η κορτιζόλη. Η κορτιζόλη  μειώνει την αποτελεσματικότητα του υποδοχέα της βιταμίνης D με αποτέλεσμα την εμφάνιση μείωσης του οστικού μεταβολισμού (οστεοπενία-οστεοπόρωση), ελάττωση της άμυνας του οργανισμού καθώς επίσης και χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D έχουν ενοχοποιηθεί για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου .

Το άγχος  έχει όπως αναφέρθηκε άμεσες  επιπτώσεις στην λειτουργία του εντέρου επηρεάζοντας την κινητικότητα του εντέρου προκαλώντας διάρροια ή, αντίθετα, δυσκοιλιότητα. Και αυτό γιατί? Το έντερό μας είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εγκέφαλος στο σώμα μας. Απαρτίζεται από περίπου εκατό εκατομμύρια νευρικά κύτταρα,

Το έντερο όχι μόνο φαίνεται να έχει στενή επικοινωνία με τον εγκέφαλο και την ψυχή μας, αλλά  τα νευροδιαβιβαστικά σήματα που στέλνει στον εγκέφαλο, είναι περισσότερα από αυτά που λαμβάνει από εκείνον.

Το έντερό δεν φροντίζει μόνο  για την πέψη και τον μεταβολισμό των τροφών, αλλά δείχνει να φροντίζει εξίσου για το μεταβολισμό και τη διαχείριση των συναισθημάτων μας. Η σεροτονίνη, για παράδειγμα, της οποίας τα υψηλά επίπεδα στον οργανισμό ευθύνονται για την αίσθηση ευφορίας, παράγεται κατά το πλείστον στο έντερό μας κατά 95%  και όχι στον εγκέφαλό μας. Επίσης είναι ένα σημαντικό όργανο του οργανισμού δεδομένου ότι το 75%-80% των κυττάρων του ανοσοποιητικού εδράζεται στο έντερο.

Πως σχετίζεται η χλωρίδα του εντέρου με το ανοσοποιητικό;

Η χλωρίδα του εντέρου δημιουργεί ένα προστατευτικό «φραγμό» κατά των βακτηρίων – εισβολέων, ρυθμίζει τις φλεγμονές, επηρεάζει το pH του εντέρου εμποδίζοντας τις μολύνσεις και παράγει αντιμικροβιακούς παράγοντες. Επιπλέον, επηρεάζει σημαντικά την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού, μέσω της ενεργοποίησης και της «επικοινωνίας» με διαφορετικά είδη κυττάρων του ανοσοποιητικού. Όταν διαταραχθεί η εντερική (π.χ. λόγω αλλαγών στη διατροφή ειδικά τώρα με την καραντίνα  και την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών) μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ανοσολογική απόκριση με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. 

Η αντιμετώπιση

Τρόποι με τους οποίους μπορείτε να ρίξετε τη κορτιζόλη αν βρίσκετε σε υψηλά επίπεδα και να αυξήσετε το ανοσοποιητικό σας:

1. 1. Ο διαλογισμός. Ο διαλογισμός βοηθά να μειωθεί σημαντικά η κορτιζόλη και η αρτηριακή πίεση
2. 2. Ακούστε μουσική. Η μουσική έχει ηρεμιστική επίδραση στον εγκέφαλο, ειδικότερα όταν έχουμε στρες.
3. 3. Ο ύπνος μειώνει την κορτιζόλη. Φυσιολογικά η παραγωγή της κορτιζόλης μειώνεται από τα μεσάνυχτα έως τις τέσσερις το πρωί. Το να μένει κάποιος ξύπνιος μετά τα μεσάνυχτα διαταράσσει το φυσιολογικό μοτίβο έκκρισης και μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα της ορμόνης στον οργανισμό..
4. 4. Πιείτε τσάι. Δίνει ανακούφιση και ηρεμία

5.Μιληστε  με έναν φίλο και γελάστε.

6. 6. Βάλτε στη ζωή σας την άσκηση

7.Προγραμματίστε μικρά διαλείμματα για να χαλαρώσετε κατά τη διάρκεια της εργασίας σας εάν κάνετε δουλειά από το σπίτι.

8.Φροντίστε τη σωματική σας υγεία μέσω της διατήρησης μιας ισορροπημένης διατροφής, ξεκούρασης και επαρκούς ύπνου.

9..Αποφύγετε ή περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης.

10.Εκτεθείτε στο φως του ήλιου (στο μπαλκόνι).

11. 11. Ζητήστε ψυχολογική βοήθεια αν θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο θα σας βοηθούσε στις παρούσες συνθήκες, καθώς αυτό το διάστημα πολλοί προσφέρουν δωρεάν συνεδρίες σε επαγγελματίες υγείας.

12.Αν η θρησκεία ή οποιαδήποτε πνευματική πρακτική παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή σας, συνεχίστε να προσεύχεστε

13.Ενισχύουμε το ανοσοποιητικό μου μέσω της διατροφής

Διατροφή και ανοσοποιητικό στις μέρες του Covid-19

Ο Ευρωπαϊκός οργανισμός ασφάλειας τροφίμων ( EFSA) μας καθησυχάζει ότι ο ιός Covid – 19 όπως και αντίστοιχοι κορωνοιοι ( SARS-CoV και MERS-CoV) δε μεταδίδεται δια μέσου της τροφικής αλυσίδας. Επίσης επιστημονικά παγιωμένο είναι ότι η υιοθέτηση καλών διατροφικών συνηθειών μπορεί να δράσει ενισχυτικά στο ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Επιγραμματικά, μερικές συνήθειες από αυτές για τον υγιή πληθυσμό είναι οι εξής:

Διατροφική ποικιλία - Πληθώρα θρεπτικών συστατικών αλληλοεπιδρούν ώστε να διατηρήσουν την άμυνα του οργανισμού μας σε καλή κατάσταση. Βιταμίνες όπως C, B6, B12, A, D και ιχνοστοιχεία σίδηρος, ψευδάργυρος, σελήνιο, χαλκός συμμετέχουν σε βασικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού με ποικίλους τρόπους.

Φρέσκα τρόφιμα – αποφυγή, όσο είναι εφικτό, πολύ επεξεργασμένων τροφίμων. Η ποικιλομορφία της Ελληνικής παραδοσιακής κουζίνας, μαζί με τη κατανάλωση ποικιλίας φρέσκων λαχανικών και φρούτων μπορεί να μας προσδώσει όλα τα απαραίτητα εφόδια.   Τα ζυμαρικά και γενικά τα λευκά άλευρα, δεν προσφέρουν τίποτα άλλο παρά μόνο θερμίδες ( ενέργεια) που στη προκειμένη περίπτωση λόγω έλλειψης κίνησης, δεν τις έχουμε τόσο ανάγκη. 

Μεσογειακή διατροφή. Είναι η πιο καλά μελετημένη διατροφή στην υφήλιο με αποδεδειγμένα τα οφέλη της στη μακροχρόνια υγεία του ανθρώπου,  τόσο ενισχύοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα όσο και αποφεύγοντας τις χρόνιες φλεγμονές. Αποφύγετε ριζικές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες ακολουθώντας δίαιτες της μόδας.

Μείωση μερίδας – ποσότητας φαγητού. Η παραμονή στο σπίτι μπορεί να επιφέρει επίσης μείωση της κίνησης. Επομένως συνίσταται μείωση της θερμιδικής πρόσληψης ώστε να μην αυξήσουμε το σωματικό μας βάρος

Συμπληρώματα διατροφής – με τη ποικιλία στη διατροφή μπορούμε να πετύχουμε επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών εφόσον είμαστε υγιείς. Οι βιταμίνες C, D, ο ψευδάργυρος, τα προβιοτικά και τα αντιοξειδωτικά συστατικά που απαντώνται, κυρίως στα φρούτα και τα λαχανικά, φαίνεται ότι βοηθούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ο ρόλος τους είναι σημαντικός, μειώνουν το οξειδωτικό στρες και ενισχύουν το ανοσοποιητικό. Ειδικότερα η βιταμίνη D, αποτελεί ένα από τα πολυσυζητημένα μικροθρεπτικά συστατικά και αυτό γιατί  σχετίζουν την έλλειψή της με υψηλά ποσοστά γρίπης. Επιπλέον, έχει φανεί κάποια συσχέτιση από μελέτες με την ευεργητική της ότι κατά τους χειμερινούς μήνες, όπου και παρατηρείται αυξημένο ποσοστό της γρίπης και του κρυολογήματος, τα επίπεδα της βιταμίνης D είναι μειωμένα. Αυτό οφείλεται στη μειωμένη ηλιοφάνεια, αλλά και την ανεπαρκή έκθεση στον ήλιο.

Τα προβιοτικά μπορούν να θωρακίσουν τον οργανισμό και να εμποδίσουν την ανάπτυξη παθογόνων, κυρίως γιατί ευνοούν την ανάπτυξη των «καλών» βακτηρίων. Επιπλέον, παράγουν ουσίες, όπως το γαλακτικό οξύ και τις βακτηριοκίνες (αντιβακτηριακές ουσίες), που διατηρούν σε ελεγχόμενα επίπεδα τον πληθυσμό των «κακών» βακτηρίων και έτσι προστατεύουν από νόσους.  

Η καλή τήρηση  της υγιεινής και η ενδοσκόπηση του εαυτού μας είναι τα καλύτερα όπλα μας στην πανδημία αλλά η διατήρηση ενός δυνατού, λειτουργικού ανοσοποιητικού συστήματος αποτελεί αναμφισβήτητα ένα ακόμη προστατευτικό φραγμό όχι μόνο απέναντι στον συγκεκριμένο ιό αλλά και στη γενικότερη κατάσταση της υγείας μας.