Βιταμίνη Κ - Ο "τροχονόμος" του ασβεστίου!

Είναι λιγότερο γνωστή ανάμεσα στις υπόλοιπες βιταμίνες, παρά το ότι έχει σημαντική σημασία για όλες τις λειτουργίες του οργανισμού.

Η βιταμίνη Κ , είναι μια βασική λιποδιαλυτή βιταμίνη, σημαντική και απαραίτητη για την πήξη του αίματος, τη σκελετική υγεία καθώς και την υγεία της καρδιάς. Χημικά, η βιταμίνη Κ αποτελείται από παράγωγα της 2-μεθυλ-1,4-ναφθκινόνης.

Η Βιταμίνη Κ, σε αντίθεση με τις άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες (Α, D, E), κυκλοφορεί σε μικρές ποσότητες στο αίμα, καθώς μεταβολίζεται πολύ γρήγορα και στη συνέχεια αποβάλλεται.

Λέγεται και “τροχονόμος” του ασβεστίου, αφού καθοδηγεί το ασβέστιο στα οστά και όχι στα αγγεία.

Κύριος ρόλος της βιταμίνης Κ είναι ο σχηματισμός των παραγόντων πήξης του αίματος, όπως η προθρομβίνη. Η υπερβολική έκκριση αίματος κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως αποτελεί συχνό παράπονο των γυναικών. Ακόμα και όταν τα επίπεδα βιταμίνης Κ στον οργανισμό είναι φυσιολογικά, η πρόσληψη συμπληρωμάτων μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα.

Προστασία του καρδιαγγειακού - Πρόσφατες μελέτες, συνδέουν την έλλειψη βιταμίνης Κ με την αγγειακή ασβεστοποίηση. Η ασβεστοποίηση έχει ως αποτέλεσμα την αρτηριακή δυσκαμψία, η οποία με τη σειρά της συμβάλλει στη αγγειακή υπερτροφία, στεφανιαία ανεπάρκεια, ισχαιμία και καρδιακή ανεπάρκεια. Τα χονδροκύτταρα των τριχοειδών αγγείων και τα κύτταρα του αγγειακού μαλακού ιστού στις αρτηρίες συνθέτουν την matrix (μήτρα) Gla πρωτεΐνη ΜGP. Όταν αυτή η πρωτεΐνη υποστεί καρβοξυλίωση, όπως η οστεοκαλσίνη, θα δεσμεύσει επίσης ασβέστιο. Η μήτρα Gla πρωτεϊνη MGP δεν θα επιτρέψει την εναπόθεση του ασβεστίου στα αρτηριακά αγγειακά τοιχώματα, καταπολεμώντας επομένως την ασβεστοποίηση και την αρτηριακή δυσκαμψία.

Οστεοπόρωση – Η έλλειψη βιταμίνης Κ έχει ως αποτέλεσμα την ελλιπή μεταλλοποίηση (mineralisation) των οστών, λόγω μη επαρκών επιπέδων στεοκαλσίνης. Η οστεοκαλσίνη και η matrix (μήτρα) Gla πρωτεϊνη (MGP) αποτελούν τις δύο πλέον γνωστές και χαρακτηριστικές πρωτεΐνες που δεσμεύουν το ασβέστιο. Η οστεοκαλσίνη σχηματίζεται από τους οστεοβλάστες (κύτταρα των οστών), μια ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την υγεία των οστών και συγκεκριμένα για την εναπόθεση και αποβολή ασβεστίου από τα οστά. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται ως δείκτης του οστικού μεταβολισμού και των διεργασιών αποδόμησης και αναδόμησης των οστών. Επιπλέον, η παραγωγή της διεγείρεται από την 1,25 διυδροξυ-βιταμίνη D.  Η οστεοκαλσίνη κατέχει σημαίνοντα ρόλο στη δέσμευση του ασβεστίου σε υδροξυλαπατίτη (ΗΑ), ένα ανόργανο στοιχείο των οστών, από το οποίο αποτελείται το 70%  της συνολικής οστικής μάζας. Η σοβαρότητα των καταγμάτων σχετίζεται άμεσα με τα επίπεδα βιταμίνης Κ στον οργανισμό. Η προστατευτική επίδραση της χορτοφαγικής διατροφής ενάντια στην οστεοπόρωση οφείλεται στην περιεκτικότητα των πράσινων λαχανικών σε βιταμίνη Κ.

 Καταπολεμά τον καρκίνο

Η βιταμίνη Κ έχει αποδειχθεί ότι είναι ένας φυσικός μαχητής του καρκίνου.

Είναι πολύ αποτελεσματική στη μείωση του κινδύνου καρκίνου του προστάτη, του παχέος εντέρου, του στομάχου, του ρινικού και του στοματικού καρκίνου. Μία μελέτη έδειξε ακόμη, ότι οι υψηλές δόσεις βιταμίνης Κ βοήθησαν ασθενείς με καρκίνο του ήπατος, να σταθεροποιηθούν ή ακόμη και να βελτιώσουν τη λειτουργία του ήπατος.

Βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου

Μια μελέτη στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ διαπίστωσε, ότι οι πρωτεΐνες που εξαρτώνται από τη βιταμίνη Κ είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τον εγκέφαλο.

Η βιταμίνη Κ βοηθά το νευρικό σύστημα, μέσω του μεταβολισμού των σφιγγολιπιδίων. Τα σφιγγολιπίδια είναι φυσικά μόρια που υπάρχουν στις μεμβράνες των κυττάρων του εγκεφάλου μας. Είναι υπεύθυνα για ένα ευρύ φάσμα κυτταρικών δράσεων και είναι γνωστά για τον δομικό τους ρόλο στην οικοδόμηση και στήριξη του εγκεφάλου. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η βιταμίνη Κ έχει αντιφλεγμονώδη δράση και μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο μας από οξειδωτικό στρες.

Αυτό προκαλείται από βλάβες στις ελεύθερες ρίζες και μπορεί να βλάψει τα κύτταρα σας. Πιστεύεται επίσης, ότι παίζει ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου, της νόσου του Αλτσχάιμερ, της νόσου του Πάρκινσον και της καρδιακής ανεπάρκειας.

Βοηθά στη διατήρηση της υγείας των ούλων και των δοντιών

Μια διατροφή χαμηλή σε λιποδιαλυτές βιταμίνες, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης Α, C, D και της Κ, έχει συνδεθεί με την εμφάνιση περισσότερων συμπτωμάτων σχετικά με τις ασθένειες των ούλων και των δοντιών. Η φθορά των δοντιών και οι ασθένειες των ούλων, απαιτούν να αυξήσετε τις λιποδιαλυτές βιταμίνες που παίζουν ρόλο στα οστά και τα δόντια. Μια υγιεινή διατροφή πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα, βοηθάει στην καταστροφή των επιβλαβών βακτηρίων που ζουν στο στόμα και παράγουν οξέα.

Επιπλέον, η βιταμίνη Κ είναι μια θρεπτική ουσία, που συνεργάζεται με άλλα μέταλλα και βιταμίνες για να σκοτώνει τα βακτήρια, τα οποία καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών, με αποτέλεσμα την τερηδόνα και άλλα προβλήματα δοντιών. Η βιταμίνη Κ παρέχει στα δόντια τα κατάλληλα μέταλλα που χρειάζονται, έτσι ώστε να παραμείνουν ισχυρά και υγιή.

Σε υγιείς ενήλικες συνήθως δεν παρατηρείται  ανεπάρκεια βιταμίνης Κ. Μια πρόσληψη χαμηλότερη από τη συνιστώμενη μπορεί να οδηγήσει σε δυσμενείς εκβάσεις για την υγεία μακροπρόθεσμα, όπως αιμορραγίεςαποδυνάμωση των οστών και καρδιολογικά προβλήματα- εγκεφαλικό επεισόδιο.

Πόση όμως βιταμίνη Κ χρειάζεστε για να αποτρέψετε μια ανεπάρκεια της Μια ημερήσια δόση ίση με 120 μικρογραμμάρια (mcg) θεωρείται επαρκής για τους περισσότερους ενήλικες.

Οι μελέτες επίσης έδειξαν, ότι τα άτομα που αυξάνουν την πρόσληψη βιταμίνης Κ στη διατροφή τους, έχουν μικρότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θνησιμότητας από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο, η επάρκεια βιταμίνης Κ μέσω της υγιεινής διατροφής μπορεί να είναι τόσο προστατευτική για τον οργανισμό μας. Όταν μιλάμε για βιταμίνη Κ, θα πρέπει να γνωρίζετε πως  υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύποι βιταμίνης Κ. 

Η βιταμίνη Κ συμπεριλαμβάνει δύο κύριες κατηγορίες ουσιών, τη φυλλοκινόνη (Κ1) και τη μενακινόνη (Κ2).

Η βιταμίνη Κ1 είναι η πιο κοινή μορφή βιταμίνης Κ και βρίσκεται κυρίως σε προϊόντα φυτικής προέλευσης, ιδίως στα φυλλώδη λαχανικά με σκούρο πράσινο χρώμα, το σπανάκι, το λάχανο και το μπρόκολο. ακτινίδιο, αποξηραμένα σύκα, αβοκάντο, βατόμουρα, σταφύλια, αχλάδι, μάνγκο, παπάγια),ξηροί καρποί

Η βιταμίνη Κ2, αποτελείται από ένα αριθμό χημικών υποτύπων, με διάφορα μήκη των πλευρικών ανθρακικών αλυσίδων η οποία αποτελείται από ισοπρενοεϊδή μονομερή. Τα δύο που έχουν μελετηθεί περισσότερο είναι η μενακινόνη-4 και η μενακινόνη -7.

Βρίσκεται, κατ’ εξοχήν σε προϊόντα ζωικής προέλευσης καθώς και σε επιλεγμένα προϊόντα φυτικής προέλευσης, όπως το νάτο (natto), ένα προϊόν ζύμωσης φασολιών σόγιας, επίσης στα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, στα αυγά, στα ψάρια, στα κίτρινα μαλακά τυριά. Παράγεται επίσης από τα βακτηρία που βρίσκονται στο  έντερο μας.

Τα βακτήρια στην χλωρίδα του εντέρου μπορούν να μετατρέψουν την  Κ1 σε βιταμίνη Κ2 (μενακινόνη).  Όλες οι μορφές της Κ2 στην πλειοψηφία τους, μπορούν να παραχθούν μόνο από βακτήρια κατά την αναερόβια αναπνοή

Η βιταμίνη Κ2, είναι ωφέλιμη για την προστασία της καρδιάς. Είναι ακόμη πιο αποτελεσματική και πιο δραστική από τη βιταμίνη Κ1, στην πρόληψη και αντιστροφή των αρτηριακών επασβεστώσεων που οδηγούν σε καρδιολογικά προβλήματα.

 Η βιταμίνη Κ είναι η αγωγή επιλογής σε περίπτωση δηλητηρίασης από τρωτικοκτόνα (κουμαρινικά). Επίσης, δίνεται σε περίπτωση υπερδοσολογίας βαρφαρίνης.  Η βιταμίνη Κ χορηγείται σε ενέσιμη μορφή στα νεογνά για την πρόληψη της νεογνικής αιμορραγίας από έλλειψη βιταμίνης Κ.

 Η βιταμίνη Κ με τη μορφή φυλλοκινόνης (Κ1) ή μενακινόνης (Κ2) δεν έχει συσχετιστεί με τοξικότητα σε υψηλές δόσεις, οπότε και δεν έχει οριστεί ανώτερο όριο πρόσληψης όμως η βιταμίνη Κ1 έχει συσχετιστεί με βρογχόσπασμο και καρδιακή ανακοπή όταν χορηγηθεί ενδοφλεβίως αντί από το στόμα.

Ο καλύτερος τρόπος για να έχετε και τους δύο τύπους βιταμίνης K στον οργανισμό σας, είναι η κατανάλωση ποικιλίας τροφών. Συμπεριλαμβάνοντας των πράσινων φυτικών τροφών, αλλά και των καλών γαλακτοκομικών προϊόντων που έχουν υποστεί ζύμωση (όπως γιαούρτι ή πλήρες κίτρινο τυρί), των ψαριών και των αυγών.

Ποια  άτομα κινδυνεύουν από ανεπάρκεια Βιταμίνης Κ;

  1. Άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ
  2. Άτομα με σύνδρομο δυσαπορρόφησης (νόσος του Crohn ή κοιλιοκάκη)
  3. Άτομα που που κάνουν χρήση αντιβιοτικών για μεγάλο χρονικό διάστημα (λόγω καταστροφής της χλωρίδας του εντέρου), χωρίς λήψη προστατευτικών προβιοτικών
  4. Άτομα που υποσιτίζονται
  5. Άτομα που λαμβάνουν κάποια αγωγή που παρεμβαίνει στο μεταβολισμό ή την απορρόφηση της Βιταμίνης Κ (ρητίνες δέσμευσης χολικών οξέων, λήψη φαρμάκων που μειώνουν την χοληστερόλη, φάρμακα κατά της παχυσαρκίας, τα αραιωτικά αίματος (αυτά έχουν σαν στόχο τη μείωση της πήξης του αίματος,εμποδίζοντας το σχηματισμό θρόμβων μέσα στα αγγεία όπως βαρφαρίνη ή τα αντιαιμοπεταλιακά όπως ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη)

Συνήθη συμπτώματα  έλλειψης της βιταμίνη Κ

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να μην έχουν πολλά αισθητά συμπτώματα. Ίσως να μην παρουσιάσουν άμεσα καθόλου συμπτώματα. Τα συμπτώματα μιας ανεπάρκειας της βιταμίνης Κ, μπορούν να επηρεάσουν το δέρμα μας, την καρδιά, τα οστά, τα ζωτικά μας όργανα και το έντερο. Όταν εμφανιστούν όμως, περιλαμβάνουν αυξημένη αιμορραγία, εύκολους μώλωπες (μελανιές) και αιμορραγίες κατά την έμμηνο ρύση. Άρα, όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα βιταμίνης Κ που καταναλώνουμε, τόσο περισσότερο ευνοείται η πήξη του αίματος μας. Επίσης, περιλαμβάνουν συμπτώματα φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, όπως κόπρανα με αίμα, δυσπεψία και διάρροια.

Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο, η επάρκεια βιταμίνης Κ μέσω της υγιεινής διατροφής μπορεί να είναι τόσο προστατευτική για τον οργανισμό. Ο καλύτερος τρόπος για την πρόσληψη της, είναι η κατανάλωση φυτικών και ζωικών τροφών που παρέχουν υψηλά επίπεδα βιταμίνης Κ1 και Κ2.

TIPS

  • Λαμβάνετε παράλληλα με βιταμίνη D, ασβέστιο και μαγνήσιο για την επίτευξη της βέλτιστης υγείας των οστών. Για την ενίσχυση των αγγείων συνιστάται – πυκνογενόλη, έλαιο σπόρων λιναριού (λινέλαιο), αργινίνη, σκόρδο, λευκάγκαθα ( Crateagus Oxyacantha ή “Hawthorn).
  • Χρειάζεται επίσης πολύ προσοχή εάν προγραμματίζουμε κάποιο χειρουργείο, καθώς ο κράταιγος ή λευκάκανθα υπάρχει πιθανότητα να μειώσει την πήξη του αίματος και να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας κατά τη διάρκεια ή μετά την επέμβαση. Έτσι, προτείνεται να σταματάει η λήψη του τουλάχιστον δυο εβδομάδες πριν κάποιο προγραμματισμένο χειρουργείο.
  • Άτομα που λαμβάνουν αγωγή που σχετίζεται με την πήξη του αίματος, οφείλουν να αποφεύγουν συμπληρώματα διατροφής με βιταμίνη Κ, καθώς ανταγωνίζονται τη δράση της.
  • Επίσης θα πρέπει να αποφεύγουν τη συμπληρωματική λήψη βοτάνων και συστατικών όπως κανέλα, Βιταμίνη Ε, το cordyceps, devil’s claw (αρπαγόφυτο) siberian-panax, ginseng, stinging nettle (τσουκνίδα), ginkgo biloba, feverfew ή tanacetum Perthenium, red clover (κόκκινο τριφύλλι) , σκόρδο και τα φυτοοιστρογόνα