ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ-ΒΟΤΑΝΩΝ-ΤΡΟΦΩΝ

Ως αλληλεπίδραση φαρμάκου –τροφής ορίζεται το αποτέλεσμα μίας φυσικής, χημικής, φυσιολογικής, ή παθοφυσιολογικής σχέσης ανάμεσα σε ένα φάρμακο και μία κατάσταση θρέψης, ή πολλών θρεπτικών συστατικών ή της τροφής γενικά.Με εξαίρεση ίσως τη γνωστή ασυμβατότητα οινοπνευματωδών και αντιβιοτικών, σπανίως σκεφτόμαστε να ρυθμίσουμε τη διατροφή μας όταν ακολουθούμε κάποια φαρμακευτική αγωγή. Και όμως... η πάγια αυτή πρακτική προδίδει επικίνδυνη επιπολαιότητα.  

Σύμφωνα με μελέτες, ποσοστό της τάξεως του 5% του γενικού πληθυσμού κινδυνεύει από επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις μεταξύ τροφίμων και φαρμάκων.Από μία και μόνο έρευνα που διεξήχθη στη Γερμανία ο κατάλογος των φαρμάκων που είναι πιθανό να αλληλεπιδράσουν με τροφές είχε περισσότερες από 300 καταχωρίσεις.Ως γνωστόν η σωστή ενημέρωση σώζει ζωές - στην κυριολεξία Ο κίνδυνος αλληλεπίδρασης μεταξύ τροφών και φαρμάκων έχει διαστάσεις πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι πιθανώς εκτιμούν οι περισσότεροι...

Πρώτοι στη λίστα οι ηλικιωμένοι που λαμβάνουν συνήθως περισσότερα του ενός σκευάσματα κάθε ημέρα αλλά και οι χρονίως πάσχοντες που επίσης επιβαρύνονται αρκετές φορές με πολλά φάρμακα, τα οποία μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις έχουν πολύ μικρό «θεραπευτικό παράθυρο.Στην ομάδα υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται επίσης τα αλκοολικά άτομα, οι έγκυοι, τα βρέφη και τα παιδιά, οι νηστεύοντες, αλλά και οι παχύσαρκοι.Yπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις αλληλεπιδράσεις τροφών και φαρμάκων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται τα πολιτισμικά στοιχεία, οι οικονομικές συνθήκες και η γεωγραφία μιας χώρας που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις διατροφικές συνήθειες ενός πληθυσμού, αλλά και τα φάρμακα που συνήθως χρησιμοποιεί.Υπάρχουν ατομικοί παράγοντες, όπως είναι το βάρος, η ηλικία, το φύλο, η μυϊκή μάζα, η κατάσταση της ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας, το κάπνισμα, αλλά και οι προτιμήσεις στον τρόπο μαγειρέματος (για παράδειγμα, το ψητό κρέας στα κάρβουνα περιέχει πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες που παρεμβαίνουν στην ηπατική λειτουργία με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο μεταβολισμός ενός μεγάλου αριθμού φαρμάκων).

Σημειώνεται ότι και ορισμένα φυσικά προϊόντα και θεραπευτικά βότανα που λαμβάνονται από αρκετά άτομα μπορεί να εμφανίσουν αλληλεπίδραση με φάρμακα.Ορισμένα από αυτά είναι το Ginkgo biloba, το οποίο σε συνδυασμό με αντιπηκτικά και αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας.Το Ginseng που μπορεί να επιτείνει την υπογλυκαιμική δράση αντιδιαβητικών φαρμάκων, το σκόρδο που σε συνδυασμό με αντιπηκτικά και αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας,η βαλεριάνα, η οποία επιτείνει τη δράση ορισμένων κατασταλτικών φαρμάκων του κεντρικού νευρικού συστήματος.ο συνδυασμός του χυμού γκρέιπφρουτ, με πολλές φαρμακευτικές ουσίες μπορεί να είναι άκρως... εκρηκτικός.

H κατανάλωση χυμού γκρέιπφρουτ και θεραπεία με αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων των φαρμάκων στον οργανισμό. Παράλληλα ο χυμός γκρέιπφρουτ μπορεί να αλληλεπιδράσει με πολλά άλλα φάρμακα, όπως είναι οι ανταγωνιστές ασβεστίου, ορισμένα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης, σκευάσματα με οιστρογόνα όπως είναι τα αντισυλληπτικά, αγχολυτικά όπως οι βενζοδιαζεπίνες, αλλά και αντιισταμινικά φάρμακα και σκευάσματα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα.Αλλά και ο χυμός πορτοκαλιού μπορεί να αλληλεπιδράσει με κάποια φάρμακα - συνήθως με αντιόξινα που περιέχουν παράγωγα αλουμινίου, αλλά και με κάποια αντιβιοτικά των οποίων μειώνει τη δραστικότητα.

Πριν ή μετά το γεύμα;

Η ποσότητα και τα συστατικά των καθημερινών γευμάτων καθορίζουν την ταχύτητα απορρόφησης ενός φαρμάκου. Είναι αλήθεια ότι ορισμένα φάρμακα έχουν την ιδιότητα να ερεθίζουν το βλεννογόνο του στομάχου, γι' αυτό πρέπει να λαμβάνονται μετά το φαγητό, ενώ άλλα πρέπει να λαμβάνονται με άδειο στομάχι, καθώς η δραστικότητά τους μειώνεται όταν απορροφώνται από τον οργανισμό μαζί με την τροφή.Γι' αυτό, πριν ξεκινήσετε μια θεραπεία, θα πρέπει να ρωτήσετε τον γιατρό σας αν πρέπει να παίρνετε τα φάρμακα πριν ή μετά το φαγητό ή σε απόσταση από τα γεύματα.

Προσοχή στα...

Κάποιες τροφές μπορεί να αλληλεπιδράσουν με κάποια φάρμακα, επηρεάζοντας την απορρόφηση και την αποτελεσματικότητά τους. Μερικές από τις πιο αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις είναι οι εξής:

  • Τα γαλακτοκομικά
    Παρόλο που η γενική σύσταση όταν παίρνουμε αντιβίωση είναι να τρώμε γιαούρτι (επειδή οι γαλακτοβάκιλοι που περιέχει προστατεύουν το μικροπεριβάλλον και τη χλωρίδα του εντέρου, η οποία μπορεί να διαταραχθεί), ορισμένα αντιβιοτικά αλληλεπιδρούν αρνητικά με τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Το ασβέστιο του γάλακτος, για παράδειγμα, δεσμεύει την τετρακυκλίνη, ένα σύνηθες αντιβιοτικό, οπότε απορροφάται λιγότερη ποσότητα φαρμάκου από τον οργανισμό. Αυτό σημαίνει ότι για να είναι αποτελεσματική η τετρακυκλίνη πρέπει να λαμβάνεται τουλάχιστον δύο ώρες πριν ή μετά την κατανάλωση τροφής που περιέχει ασβέστιο, όπως το γάλα. Το ίδιο ισχύει και για τις θεραπείες με σίδηρο, αφού έχει αποδειχτεί ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα εμποδίζουν την απορρόφησή του.

  • Οι χυμοί εσπεριδοειδών και χρήση αντιόξινων
  • Τα λιπαρά γεύματα και η νηστεία
    Τα γεύματα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, καθώς και η νηστεία, αποτελούν δύο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, κατά τις οποίες μπορεί να επηρεάζεται σημαντικά η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων. Και στις δύο περιπτώσεις, παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα λιπαρών οξέων στο πλάσμα του αίματος, τα οποία ανταγωνίζονται τις διάφορες φαρμακευτικές ουσίες. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα αυξημένο ποσοστό του φαρμάκου στο πλάσμα, αυξημένη φαρμακολογική δράση και –δυνητικά- εμφάνιση τοξικότητας.
  • Φυσικά προϊόντα και θεραπευτικά βότανα σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή
  • Επίδραση τροφίμων στην απορρόφηση και το μεταβολισμό των φαρμάκων
    Οι αλληλεπιδράσεις με τα τρόφιμα μπορούν να έχουν εμφανείς επιδράσεις στη διαθεσιμότητα και την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής θεραπείας. Η σημαντική, για παράδειγμα, ελάττωση στην απορρόφηση των αντιβιοτικών πενικιλλίνη και τετρακυκλίνη, εξαιτίας των τροφίμων που είναι πλούσια σε μαγνήσιο (όσπρια, ξηροί καρποί, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, κλπ.) ή σίδηρο (συκώτι, κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, κλπ.) ή γαλακτοκομικά προϊόντα πλούσια σε ασβέστιο, υποχρεώνει τη λήψη τους από τον ασθενή με άδειο στομάχι.
  • Τα καπνιστά τρόφιμα περιέχουν ουσίες που διεγείρουν τη λειτουργία ορισμένων ενζύμων (οξειδάσες) του εντέρου και του ήπατος, τα οποία εμπλέκονται στο μεταβολισμό των φαρμάκων. Τα ένζυμα αυτά κινητοποιούνται επίσης από τις ινδόλες, που βρίσκονται στο λάχανο και τα λαχανάκια Βρυξελλών, με αποτέλεσμα π.χ. την αύξηση του καταβολισμού του αντιεπιληπτικού φαρμάκου φενυντοΐνη, καθώς και αντιθρομβωτικών και βαρβιτουρικών φαρμάκων.
  • Σε περίπτωση μακροχρόνιας λήψης αντιβιοτικών, ένα διαιτολόγιο που περιλαμβάνει μια αυξημένη κατανάλωση γιαουρτιού, μπορεί να συμβάλλει θετικά στην αποκατάσταση της χλωρίδας του εντέρου.Πολλά λαχανικά και βότανα, όπως το κουνουπίδι, το μπρόκολο, το σπανάκι, το λάχανο και το πράσινο τσάι, είναι πλούσια σε βιταμίνη Κ, η οποία ευνοεί την πήξη του αίματος. Όταν τα τρόφιμα αυτά καταναλώνονται μαζί με αντιπηκτικά φάρμακα όπως η βαρφαρίνη.Οι χυμοί μούρων και ροδιού επιβραδύνουν την διάσπαση της βαρφαρίνης (χορηγείται για την πρόληψη των θρομβώσεων) και των αντικαταθλιπτικών, με συνέπεια να μειώνουν την αποτελεσματικότητά τους.Το κρέας που έχει ψηθεί στα κάρβουνα πρέπει να αποφεύγεται από τους πάσχοντες από άσθμα, επειδή κατά το ψήσιμο αναπτύσσονται ορισμένες χημικές ουσίες που μπορεί να ελαττώσουν τη δράση των αντιασθματικών φαρμάκων που περιέχουν την ουσία θεοφυλλίνη. Οι ίδιες ουσίες ενδέχεται επίσης να πυροδοτήσουν κρίσεις άσθματος, ανεξάρτητα από το είδος της φαρμακευτικής αγωγής που λαμβάνει ένας ασθενής. Συνεπώς, οι πάσχοντες από άσθμα δεν πρέπει να τρώνε κρέας ψημένο στα κάρβουνα – ειδικά αν είναι «καρβουνιασμένο».

Το κρέας (είναι επίσης καλή πηγή βιταμίνης Κ, η οποία πήζει το αίμα, και γι’ αυτό πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο απ’ όσους παίρνουν αντιπηκτικά φάρμακα για να αποφύγουν τις θρομβώσεις.

Το ασβέστιο των γαλακτοκομικών προϊόντων μπορεί να ενωθεί με τα αντιβιοτικά τετρακυκλίνη και μινοκυκλίνη, που χορηγούνται για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η ακμή και η κυστίτιδα, οδηγώντας στον σχηματισμό μιας αδιάλυτης μάζας στο έντερο, η οποία δεν μπορεί να απορροφηθεί από τον οργανισμό. Έτσι, μισό ποτήρι γάλα να πιει κανείς, μπορεί άθελά του να μειώσει την αποτελεσματικότητα των συγκεκριμένων αντιβιοτικών έως 80%.

Με την καφεΐνη αλληλεπιδρούν αρκετά φάρμακα του κεντρικού νευρικού, αντιφλεγμονώδη, αντιυπερτασικά, αντισυλληπτικά, η θεοφυλλίνη και κάποια αντιβιοτικά όπως η σιπροφλοξασίνη.

Το αλκοόλ αλληλεπιδρά με πάρα πολλά φάρμακα και με διαφορετικούς τρόπους, γι’ αυτό και ο γενικός κανόνας είναι να μην πίνετε αλκοόλ εάν παίρνετε οποιοδήποτε φάρμακο. Ο κανόνας αυτός είναι ιδιαιτέρως αυστηρός όσον αφορά τα φάρμακα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα - όπως τα αντικαταθλιπτικά (λ.χ. φλουοξετίνη) και τα αγχολυτικά (λ.χ. βενζοδιαζεπίνη) – διότι ο συνδυασμός μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια συνειδήσεως ή ακόμα και να αποδειχθεί επικίνδυνος.

 Υπάρχουν διάφοροι τύποι αλληλεπιδράσεων που ποικίλουν σε ένταση και σημασία. Οι ασθενείς συχνά θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους για την διατροφή τους εφόσον πρέπει να παίρνουν φάρμακα και φυσικά να αναφέρουν τις τυχόν παρατηρήσεις τους στην δράση των φαρμάκων που τους έχουν χορηγηθεί.

Επιπλέον, κάποια φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί το σώμα μας την τροφή.

Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης

Χρησιμοποιούνται για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και την αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας. Τα άτομα που λαμβάνουν την παραπάνω φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να προσέξουν την μεγάλη κατανάλωση καλίου και να αποφεύγουν τρόφιμα όπως μπάνανες, πορτοκάλια, πράσινα λαχανικά, και υποκατάστατα άλατος. Η υπερβολική ποσότητα καλίου στο σώμα μπορεί να είναι επιζήμια και να προκαλέσει αλλαγές στο ρυθμό της καρδιάς.

Διουρητικά

Τα διουρητικά χάπια συμβάλλουν στην αποκατάσταση των επιπέδων νερού, νατρίου και χλωρίου στο σώμα. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης. Απαιτείται προσοχή στη χρήση τους γιατί ορισμένα διουρητικά μπορεί να προκαλέσουν απώλειες μετάλλων όπως καλίου, ασβεστίου και μαγνησίου από το σώμα.

Στατίνες

Αποτελεί την πιο συνηθισμένη φαρμακευτική αγωγή για μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης και τη μείωση του βαθμού παραγωγής της LDL-«κακής» χοληστερόλης. Ορισμένες στατίνες συμβάλλουν στην αύξηση της HDL-«καλής» χοληστερόλης. Κατά τη διάρκεια λήψης κάποιων στατινών πρέπει να αποφεύγεται η λήψη χυμού γκρειπφρουτ γιατί αυξάνει τη συγκέντρωση του φαρμάκου στον οργανισμό με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα των παρενεργειών. Ο χυμός γκρειπφρουτ περιέχει μία ομάδα στοιχείων που ονομάζονται φουρανοκουμαρίνες, οι οποίες μπορεί να τροποποιήσουν τα χαρακτηριστικά του φαρμάκου σε αντίθεση με άλλους χυμούς εσπεριδοειδών φρούτων.

Αντιπηκτική Αγωγή

Χρησιμεύει στη μείωση του κινδύνου δημιουργίας θρόμβων. Άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτικά θα πρέπει να προσέχουν τη Βιταμίνη Κ και να ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή με μία σταθερή ποσότητα πράσινων λαχανικών. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Κ είναι τα μπρόκολο, λάχανο, σπανάκι κ.ά. Επίσης, πολλά συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τα αντιπηκτικά και να μειώσουν τα οφέλη ή να αυξήσουν τους κινδύνους. Αποφύγετε το σκόρδο, τα τζίντζερ, τζίνσενγκ και τζίνγκο γιατί μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας.

Λεβοθυροξίνη

Λαμβάνεται από κάποιους ασθενείς με υποθυρεοειδισμό. Αν καταναλώνετε αλεύρι σόγιας, καρύδια, και πολλές φυτικές ίνες, τότε η δόση του φαρμάκου ίσως χρειαστεί να αλλάξει. Γι’αυτό ενημερώστε το γιατρό σας.

Αντιμυκοβακτηριδιακά

Κατά τη διάρκεια λήψης τους, συστήνεται η αποφυγή τροφίμων και ποτών που περιέχουν τυραμίνη και ισταμίνη. Η ισταμίνη περιέχεται στην παλαμίδα, στον τόνο και σε άλλα τροπικά ψάρια. Η τυραμίνη συναντάται σε τυριά, μοσχάρι, σε ορισμένα φρούτα, φάβα, τη μπύρα, το κόκκινο κρασί και τα λικέρ και πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική κατανάλωση σοκολάτας. Επίσης, πολλά ποτά με καφεΐνη περιέχουν τυραμίνη και θα πρέπει να περιορίζεται η χρήση τους.

Αντικαταθλιπτικά – Αναστολείς μονοαμινικής οξειδάσης

Με την παραπάνω φαρμακευτική αγωγή πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε τυραμίνη όπως αναφέρεται παραπάνω, γιατί μπορεί να αυξηθούν οι παρενέργειες του φαρμάκου και συστήνεται ο περιορισμός καφεΐνης και αλκοόλ.

όταν λαμβάνετε οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ενημερωθείτε από το γιατρό, για την βέλτιστη χρήση τους.

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ

Οι αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα της τρίτης ηλικίας. Η πολυνοσηρότητα, που παρουσιάζουν τα ηλικιωμένα άτομα, οδηγεί συχνά σε πολυφαρμακία, όχι πάντα δικαιολογημένη. Έτσι, σε συνδυασμό με τις φυσιολογικές μεταβολές του οργανισμού, λόγω γήρανσης, τα ηλικιωμένα άτομα παρουσιάζουν πολλά και ποικίλα συμπτώματα, κάθε ένα από τα οποία προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με τη λήψη φαρμάκων. Μερικές από τις σημαντικότερες νόσους, που εμφανίζονται συχνά στα άτομα τρίτης ηλικίας, είναι η υπέρταση, η καρδιακή ανεπάρκεια, η αρθρίτιδα, ο διαβήτης, η κατάθλιψη, η νόσος του Alzheimer και ο παρκινσονισμός.

Οι βιολογικές μεταβολές που συμβαίνουν στην ηλικία αυτή, μεταβάλλουν τη δρομολόγηση των φαρμάκων μέσα στον οργανισμό αλλά και τη δράση τους στο όργανο στόχο, είτε αυτά χορηγούνται μεμονωμένα, είτε σε συνδυασμούς, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης αλληλεπιδράσεων. Η συχνότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών είναι ευθέως ανάλο γη του αριθμού των λαμβανομένων φαρμάκων.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΛΗΨΗ ΣΤΑΤΙΝΩΝ ΜΕ ΣΥΓΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΛΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΛΟΓΩ ΑΥΞΗΜΕΝΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΡΑΒΔΟΜΥΟΛΥΣΗΣ

Βιβλιογραφία:

FDA – Information for Consumers (Drugs) > Educational Resources

Υπηρεσίες που παρέχονται στο ενδοκρινολογικό μας ιατρείο

Σε κάθε ασθενή γίνεται λήψη πλήρους οικογενειακού και ιατρικού  ιστορικού, λήψης φαρμάκων και πλήρης κλινική εξέταση.

  • Κατάλληλη συμβουλευτική (HEALTH COATCHING) για το πρόβλημα καθώς και εξατομικευμένα διατροφικά προγράμματα ανάλογα με την πάθηση αλλά και τα φάρμακα που λαμβάνονται ώστε να αποφευχθούν παρενέργειες και συμβάματα από αυτά.Για περισσότερες πληροφορίες κλείστε ραντεβού στο 2310443672 ή στείλτε email στο mariabougoulia@hotmail.com